جنگل های ارسباران

یکی از بی‌نظیرترین مناطق ایران، جنگل های ارسباران است، منطقه‌ای در شمال آذربایجان شرقی با ۱۲ هزار کیلومتر وسعت که موزه حیات وحش ایران هم لقب گرفته. سازمان جهانی یونسکو این منطقه را به عنوان ذخیره‌گاه زیست کره معرفی کرده و جنگل‎‌های هیرکانی آن همچنان در انتظار ثبت جهانی توسط یونسکو به سر میبرد.

جنگل ارسباران کجاست؟

ارسباران منطقه‌ای کوهستانی در مرز ارمنستان و آذربایجان است. این منطقه از شمال کوه قوشا داغ در جنوب شهر اهر تا رود ارس گسترده شده. فاصله‌اش با شهرهای نزدیک چقدر است؟ برای رفتن به ارسباران باید خودتان را به تبریز برسانید. فاصله منطقه ارسباران تا تبریز ۲۲۱ کیلومتر است و خود تبریز تا کلیبر که بیشتری‌ها از آن به منطقه ارسباران می‌روند ۱۷۴ کیلومتر، چیزی در حدود ۲ ساعت و نیم است. وقتی به کلیبر رسیدید اگر یک ساعت و نیم بروید به ارسباران می‌رسید. این منطقه حفاظت شده تا کلیبر ۴۶ کیلومتر فاصله دارد.

قبلا به ارسباران قره داغ و قره جه داغ میگفتند و این اسم را به خاطر کثرت کوه‌های این ناحیه به آن داده بودند. قبلا‌ها وسعت جنگل بیش از چیزی بود که اکنون می‌بینیم اما در حال حاضر به دلیل تخریب جنگل ها، این منطقه تنها به سه شهر کلیبر، ورزقان و اهر محدود شده است.

چرا باید این جنگل را ببینیم؟

جنگل های ارسباران یکی از بکرترین و انبوه ترین جنگل های ایران است. این جنگل‌ها بازمانده جنگل های میلیون ساله هیرکانی هستند که از دوره سوم زمین‌شناسی باقی‌مانده‌اند. تنوع حیات وحش این منطقه آنقدر بالاست که به آن موزه حیات وحش ایران می‌گویند.

در کل ایران فقط این ناحیه سیاه خروس دارد و دیدن خرس قهوه‌ای حتما گذشته از ترس و هیجانش تجربه‌ متفاوتی در زندگی‌ست. البته اینجا افعی هم زیاد دارد که باید خیلی مراقبش بود. همچنین اگر در این منطقه مارال(آهو) دیدید تعجب نکنید چون یکی از ماموریت‌های این منطقه احیای این نسل از آهوست.

بین سال‌های ۱۳۵۰ و ۱۳۵۲، ارسباران به‌عنوان ‌منطقه ممنوعه و بعد منطقه حفاظت‌شده، تحت حفاظت و نظارت اعلام شد. ۲۲۰ گونه پرنده، ۳۸ گونه خزنده، ۵ گونه دوزیست، ۴۸ گونه پستاندار و ۲۲ گونه ماهی در این منطقه زندگی می‌کنند که بز، گراز، خرس قهوه‌ای، وشق (سیاه‌گوش) و پلنگ از جمله آنهاست.

بخش‌های جنوبی این منطقه بیشتر مرتع است و بخش‌های جنگلی در ارتفاع کمتر از ۸۰۰ متر قرار گرفته‌اند. در کنار تنوع جانوری، تنوع گیاهی این منطقه هم کم نیست. ۱۵ درصد از گونه‌های گیاهی ایران مختص این ناحیه است. بلوط، کیکم، سماق، زرشک، انار وحشی، سیب وحشی، گلابی وحشی و بوته‌های تمشک و زغال‌اخته و در کل هزار و ۴۰۰ گونه گیاهی و قارچی در این ناحیه وجود دارد. خرداد که بروید زغال اخته‌ها رسیده‌اند و اواسط تابستان را اگر برای سفر انتخاب کنید، می‌توانید طعم ترش قره قورت‌ها را بچشید.

هوای ارسباران خنک است. اینطور معروف است که دمای هوای تبریز را چک کنید و دمای هوا هرچه قدر بود، دمای هوای کلیبر و ارسباران ۱۰ درجه از آن خنک‌تر است، انقدر که در روزهای داغ تابستان دلت می‌خواهد کمی از هوای خنک اینجا را با خودت ببری.